CEO’s zijn bij uitstek duizendpoten die van alle markten toch wel een beetje thuis zijn. Slimme CEO’s omringen zich met mensen die op specifieke domeinen nog slimmer zijn dan zijzelf. Zo hoeft de CEO geen financieel expert te zijn, maar kan hij best wel een mondje meespreken met de CFO. Hij hoeft evenmin alle technische kennis in zich te hebben, maar hopelijk hoort hij het niet in Keulen donderen als de techneuten hem over de nieuwste ontwikkelingen komen briefen.
Doordat de CEO met alle aspecten van de bedrijfsvoering geconfronteerd wordt, belanden de lastige dossiers en schijnbaar onoverkomelijke uitdagingen ook op zijn bureau. Hoewel de CEO vaak niet over de diepgaande kennis op één bepaald domein beschikt, kijken de medewerkers, managers en aandeelhouders toch vaak naar hem als er iets aan de knikker is. Wat zijn zo de grootste uitdagingen waar een CEO wel eens voor komt te staan? We zetten er zeven op een rijtje.
Personeel
Het wordt meestal in koor geroepen als je een groep CEO’s naar hun grootste uitdaging vraag: Personeel! Maar wat is er den precies zo moeilijk met dat personeel? We onderscheiden hier drie verschillende uitdagingen: vinden, houden en motiveren.
Vinden
De War for Talent is meer dan ooit een feit. Het is een noodkreet die je in elke sector hoort: tekort aan onderwijzers, technische profielen, verpleegkundigen, ingenieurs…
Eén van de redenen daarvan is dat er steeds meer diepgaande kennis nodig is. Door de opkomst van nieuwe technologieën en een verdichting van het kennisnetwerk evolueert de kennisopbouw wereldwijd almaar sneller. Kennis is door de grote connectiviteit gemakkelijker toegankelijk maar die kennis moet ook nog opgenomen, toegepast en doorgegeven worden binnen bedrijven. Doordat de kennis steeds specifieker wordt, schieten de klassieke opleidingen aan scholen en universiteiten ook steeds meer tekort. Een student die met brio afstudeert heeft bewezen dat hij een zeker volume aan kennis kan verwerken en beschikt over een algemene opleiding, maar is zelden meteen productief inzetbaar in het bedrijfsleven. Terwijl de jongeling zijn eerste lonen opstrijkt, zal zijn werkgever nog flink mogen investeren in on-the-job en formele training.
Houden
Dat eerste jaar in dienst is cruciaal. Je wil als werkgever niet investeren in het verkeerde profiel. Als na een half jaar blijkt dat het potentieel toch maar half zo groot is dan eerder ingeschat werd, dan is er veel geld en tijd verspild. Anderzijds, als de nieuwe werknemer snel kennis verwerft en zich ontwikkelt tot een high potential, dan kan het moeilijk worden om de witte raaf te houden. Als die vooral uit is op een hoog cijfer op zijn loonbriefje, dan is de kans groot dat hij gaat shoppen op de arbeidsmarkt. Gezien de ongebalanceerde vraag-aanbod verhouding is de kans groot dat die bij een concurrent dat hogere cijfertje nog zal vinden ook.
Goed personeel houden vereist dus een pro-actief personeelsbeleid. Niet enkel het verloningspakket is daarbij belangrijk. Mensen willen zich kunnen identificeren met het bedrijf waarvoor ze werken. Ze willen fier zijn dat ze er deel van uitmaken. Hoe je dat kunt bekomen? Wellicht is marketing en branding van het bedrijf en haar producten of diensten daarbij cruciaal.
Motiveren
Personeel vinden en houden is niet genoeg. Met een boite vol carottentrekkers is geen enkele CEO opgezet. Zo erg is het gelukkig nergens, dergelijke firma’s blijven niet bestaan. Je verwacht als CEO toch een zekere output en initiatief van je medewerkers. Dat zijn prestatie-parameters die om verschillende oorzaken wel eens durven fluctueren.
Sommige van die oorzaken heb je als CEO niet in de hand. Familiale omstandigheden of ziekte kunnen een impact hebben op het prestatieniveau van een medewerker. Zulke oorzaken kan je als CEO niet mitigeren, maar je kan wel een impact hebben op het effect ervan op het prestatieniveau. Alleen al jezelf toegankelijk opstellen zodat je weet wat er zich in de privé sfeer van je medewerkers afspeelt kan een wereld van verschil maken. Dan kan je de persoon in kwestie de nodige ruimte en tijd gunnen. Je geeft die dringende interventie dan maar even aan iemand anders door.
Andere zaken die het prestatieniveau van je medewerkers kunnen beïnvloeden heb je als CEO wel in de hand. Denk maar aan het voorzien van de juiste tools. Een schrijnwerker die met een versleten schroevendraaier kasten ineen moet steken haalt het niet meer van een concurrent met een nietjespistool. Goed werk begint met goed gereedschap. Dat geldt ook voor kenniswerkers die over de juiste toestellen en applicaties moeten kunnen beschikken. Bedrijfscultuur is zo nog een onvatbaar maar o zo belangrijk gegeven. Het hangt een beetje samen met de marketing en branding waar we het eerder over hadden, maar relateert nog meer aan de waarden waar het bedrijf voor staat. Een bedrijfscultuur wordt geschapen door de mensen die in het bedrijf werken en is dus een dynamisch gegeven. Samen een pint drinken na de kantooruren is er een deeltje van maar daar houdt het zeker niet op.
Personeel motiveren heeft dus vooral te maken met het creëren van een omgeving waarin de mensen zich thuis voelen. Een plek waar ze graag naartoe komen, mensen met wie ze willen samenwerken en opdrachten die hen precies voldoende uitdagen.
Concurrentieel blijven
Naast het personeel zijn er een aantal uitdagingen voor de CEO die te maken hebben met concurrentieel blijven, het bedrijf in leven en winstgevend houden zeg maar. In eerste instantie gaat het dan om de business as usual zo vlot mogelijk draaiende te houden. In de tweede plaats is er steeds prominenter het aspect van disruptie en innovatie.
Efficiëntie en effectiviteit
Zonder nog maar te denken aan de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten of het betreden van totaal nieuwe markten, zal elke goede CEO toch al wel eens grondig nagedacht hebben over de werkprocessen. Om, in eender welke sector, de klant tevreden te stellen moet je hem tijdig bedienen, met het juiste kwalitatieve aanbod. Als je processen te traag of sub-optimaal functioneren, dan verlies je tijd, geld en kwaliteit in je waardeketen. Een klant moet je bedrijf vlot kunnen bereiken, snel info kunnen inwinnen en gemakkelijk een bestelling kunnen plaatsen. Dat order moet dan snel en correct verwerkt worden en de resulterende producten of diensten moeten foutloos geleverd worden. Om deze efficiëntie en effectiviteit elke dag opnieuw te behalen zal je de juiste tools moeten gebruiken: machines, gereedschap, software, applicaties, websites, social media, … noem maar op. Met de snelle evolutie van digitale technologieën onstaan er nieuwe opportuniteiten, andere manieren van werken. Elke goede CEO houdt die evolutie in de gaten, informeert zich en introduceert projecten om zijn bedrijf op dat vlak jong en dynamisch te houden.
Disruptie en innovatie
Met de snelle ontwikkeling van digitale technologieën openen we ook meteen de deur van disruptie. Nieuwe spelers die een deeltje van je marktsegment komen afsnoepen door de toepassing van een totaal ander business model. Dat is de negatieve blik op disruptie, vanuit het standpunt van het slachtoffer. Je kunt het als CEO ook vanuit het perspectief van de disruptor zien. In welke markten, waar je nu nog niet in actief bent, zou je met de combinatie van je expertise van je bedrijf en de toepassing van digitale technologieën keet kunnen schoppen?
Een gezonde CEO analyseert beide standpunten. Als je weet hoe je bedrijf aangevallen kan worden door een disruptor, dan kan je je erop voorbereiden om adequaat te reageren. Anderzijds is het gevaarlijk om stil te staan en gewoon de lopende zaken te blijven uitvoeren zoals je dat al decennialang gedaan hebt. Nadenken over nieuwe producten, diensten, markten en business modellen doe je best vòòrdat er een disruptor op jouw markt springt. Je betrekt dan ook best meteen enkele gedreven medewerkers uit verschillende afdelingen. Een onderbouwd innovatieplan helpt bij de continuïteit en de realisatie van nieuwe ideeën.
Macro-economische onzekerheden
Een andere uitdaging die we vaak van CEO’s horen is de groeiende onzekerheid op macro-economisch niveau. Brexit, Trump en wankele handelsakkoorden zijn zaken die een zeer grote impact hebben op de internationale handel. Die dingen spelen zich op een hoger niveau af, waar de CEO van de gemiddelde KMO geen vat op heeft. Dergelijke politieke bokkesprongen kunnen bedrijven wel plots in een erg gevaarlijke positie brengen. Denk bijvoorbeeld maar aan wat er de Limburgse perentelers overkwam toen Rusland plots geen peren uit België meer wou. Wat doe je daar aan? Als CEO sta je in een dergelijk scenario met de rug tegen de muur.
Net als eerder vermeld bij het motiveren van personeel, is het hier ook zaak van je goed te informeren. Zaken waar je als CEO geen impact op hebt, maar die wel een grote impact op je bedrijf kunnen hebben, moet je goed monitoren. Als je op de hoogte bent van de gang van zaken, dan kan je snel reageren als dat nodig is. Op voorhand nadenken over je opties in verschillende mogelijke scenario’s helpt ook om te voorkomen dat je bedrijf macro-economisch schaakmat wordt gezet.
Letterlijk niet wakker liggen
Een mens presteert maar goed als hij uitgeslapen is. Dat geldt ook voor een CEO. Velen hebben het druk en hypothekeren slaap, ontspanning en familiezaken. Een bedrijf is maar zo gezond dan haar medewerkers en de CEO is daar een belangrijke schakel in. Alle uitdagingen over alle afdelingen heen komen bij hem samen. Zolang de zaken goed lopen betekent dat meestal een voldoening schenkende drukte. Als er echter wat veel obstakels op de weg liggen dan kan het ook een CEO wel eens teveel worden.
Een goede CEO kent zijn grenzen en laat zichzelf niet toe om die zover te overschrijden dat het de werking van het bedrijf negatief beïnvloedt. Zich omringen door competente mensen, binnen en buiten het bedrijf is een absolute voorwaarde om de mentale rust zelf te bewaren. Dit is een uitdaging die elke CEO moet aangaan om de continuïteit van het bedrijf te verzekeren.
En zo vinden we misschien een rode draad door de uitdagingen van elke CEO: zich informeren, zich omringen en toegankelijk zijn.